Τα Αυτοάνοσα νοσήματα δημιουργούνται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα στρέφεται εναντίον του ίδιου του οργανισμού στοχεύοντας τα κύτταρα, τους ιστούς και τα όργανα του. Οι αιτίες είναι άγνωστες αλλά φαίνεται ότι παράγοντες περιβαλλοντικοί, γενετικοί, ορμονικοί και ψυχολογικοί προκαλούν την έναρξη και την συνέχιση αυτής της ανοσολογικής φλεγμονής. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ιστοπαθολογικών βλαβών σε διάφορα όργανα, τα οποία πλέον υπολειτουργούν. Χαρακτηριστικό των αυτοάνοσων νοσημάτων είναι τα αυτοαντισώματα στον oρό των ασθενών. Τα αυτοάνοσα νοσήματα μπορεί να αφορούν μεμονωμένα όργανα ή σε πολλά συστήματα του οργανισμού.
Ο γενικός στόχος της θεραπείας των ασθενών με αυτοάνοσα νοσήματα είναι η ανακούφιση της δυσφορίας, η μείωση της φλεγμονώδης διαδικασίας κατά τη διάρκεια των υποτροπών και να διατηρηθεί η ύφεση της νόσου και η βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η διατροφική διαχείριση περιλαμβάνει οδηγίες για θρεπτικά πυκνά τρόφιμα. Γενικά η διατροφή πρέπει να περιέχει τα ακόλουθα: μέτριες ποσότητες πρωτεΐνης (1, 5 g/Kg/ημέρα πρωτεϊνών), χαμηλά επίπεδα λίπους (< 30% των θερμίδων που λαμβάνονται, κυρίως από ακόρεστα λιπαρά οξέα) και σύνθετους υδατάνθρακες υψηλούς σε φυτικές ίνες (80%) παρέχοντας το 50% της θερμιδικής πρόσληψης. Πρέπει να είναι χαμηλή σε νάτριο και να περιέχει ψηλές ποσότητες ασβεστίου, φθορίου, μαγνησίου και καλίου για τη υγεία των οστών και των δοντιών συμπεριλαμβανομένων των βιταμινών Β2, Β3, Β6, Β12, φυλλικό οξύ και βιταμίνη C, καθώς και A, D και E που είναι χρήσιμες για τη διατήρηση υγιών βλεννογόνων, καθώς και στην θεραπεία των πληγών. Τέλος, ο ψευδάργυρος έχει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και την αναπαραγωγή των κυττάρων και την υγιή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Στην βιβλιογραφία υπάρχουν πολλά καταγραμμένα αυτοάνοασα νοσήματα αλλά σε αυτή την αναφορά θα ασχοληθούμε πιο συγκεκριμένα μόνο με κάποια.
- Ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ): Το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στις αρθρώσεις. Αυτή η επίθεση προκαλεί ερυθρότητα, κάψιμο, πόνο, και δυσκαμψία στις αρθρώσεις. Σε αντίθεση με την οστεοαρθρίτιδα, η οποία επηρεάζει συνήθως τους ανθρώπους καθώς γερνούν, η ΡA μπορεί να ξεκινήσει από την ηλικία των 30 ή νωρίτερα.
H Διατροφική αντιμετώπιση έχει στόχο την αναστολή της καχεξίας, αναστολή παρενεργειών της φαρμακευτικής αγωγής, και την εξέλιξη της ασθένειας . Οι ασθενείς με ΡΑ παρουσιάζουν αυξημένο μεταβολικό ρυθμό ο οποίος οδηγεί σε καταβολισμό των μυών και αύξηση αναγκών σε θρεπτικά συστατικά.
Χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής σε ιχθυέλαια έχουν δείξει αντιφλεγμονώδη επίδραση και καλύτερη ανοχή στην φαρμακευτική αγωγή.
Η χορήγηση συμπληρώματος βιταμίνης D έχει δείξει βελτιωτικό ρόλο στην έναρξη ή την εξέλιξη της νόσου.
Σημαντική βελτίωση στον πόνο και την πρωινή δυσκαμψία φαίνεται να έχουν οι ασθενείς που ακολουθούν την μεσογειακή διατροφή (περιλαμβάνει μεγάλες ποσότητες ελαιόλαδου, φρούτων, λαχανικών, δημητριακά ολικής αλέσεως, όσπρια, ξηρούς καρπούς και σπόρους, μέτρια ποσότητα ψαριών, οστρακοειδών, λευκού κρέατος, αυγών και γαλακτοκομικών προϊόντων, μικρές ποσότητες κόκκινου κρέατος, επεξεργασμένου κρέατος και σακχάρων· και συχνή, μέτρια ποσότητα πρόσληψης κόκκινου κρασιού).
- Hashimoto Θυρεοειδίτιδα (ΗΤ): Η παραγωγή της θυροειδούς ορμόνης επιβραδύνετε σε βαθμό ανεπάρκειας. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν αύξηση του σωματικού βάρους, ευαισθησία στο κρύο, κόπωση, απώλεια μαλλιών, και πρήξιμο του θυρεοειδούς (goiter).
Συνιστάτε η κατανάλωση διαφόρων ειδών φρούτων και λαχανικών όπου οι φυτοστερόλες που περιέχουν σε μέτριες ποσότητες έχουν δείξει ανοσοτροποποιητικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Προσοχή όμως πρέπει να δοθεί στην κατανάλωση τροφίμων που σχετίζονται με τη σόγια και των ωμών σταυρανθών λαχανικών (λάχανο, bok choy, λευκό λάχανο, κόκκινο λάχανο, μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών, και κουνουπίδι) αφού πρέπει να περιορίζεται σε 1 φορά την βδομάδα λόγο των γοιτρογόνων συστατικών που περιέχουν. Το βράσιμο αυτών των λαχανικών τα απενεργοποιεί κατά 30%.
Μια συνέπεια του υποθυρεοειδισμού είναι η μείωση της οστικής μάζας που προκύπτει από την αναστολή της ανοργανοποίησης των οστών. Ως εκ τούτου, η διατροφή των ασθενών με υποθυρεοειδισμό θα πρέπει να είναι πλούσια σε διαιτητικό ασβέστιο, όπως γάλα, γιαούρτι, τυρί, χαμηλής και μικρά ψάρια που καταναλώνονται μαζί με τα οστά. Ο περιορισμός της λακτόζης οδηγεί σε μειωμένα επίπεδα TSH και η δυσανεξία στην λακτόζη θα πρέπει να εξετάζεται σε υποθυρεοειδικούς ασθενείς με ασταθή TSH (Thyroid Stimulating Hormone).
Συνιστάται η κατανάλωση ζωικών τροφών πλούσιων σε ψευδάργυρο (π.χ. κρέατα και αυγά) αρκετές φορές την εβδομάδα ή συμπληρωμάτων ψευδαργύρου.
Δίαιτες πλούσιες σε σελήνιο μπορεί να αυξήσουν την παραγωγή ενεργούς θυρεοειδικής ορμόνης και να μειώσουν τα αυτοαντισώματα (. Τα θαλασσινά και τα κρέατα είναι καλές πηγές σεληνίου.
Οι ξηροί καρποί είναι πλούσιοι σε ψευδάργυρο και σελήνιο.
Κλινικές μελέτες έδειξαν ότι η πρόσληψη τεχνητών γλυκαντικά (σακχαρίνη, ασπαρτάμη, σουκραλόζη, ακεσουλφάμη Κ και νεοτάμη)μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην HT και να οδηγήσει σε υπολειτουργία του θυροειδή
- Ψωρίαση/ψωριασική αρθρίτιδα(ΨΑ): Η ψωρίαση προκαλεί τα κύτταρα του δέρματος να πολλαπλασιάζονται πολύ γρήγορα. Τα επιπλέον κύτταρα συσσωρεύονται και σχηματίζουν φλεγμονή με κόκκινες κηλίδες, συνήθως με ασημί-λευκό πλάκα στο δέρμα. Έως και 30 τοις εκατό των ατόμων με ψωρίαση αναπτύσσουν επίσης οίδημα, δυσκαμψία, και πόνο στις αρθρώσεις τους. Αυτή η μορφή της νόσου ονομάζεται ψωριασική αρθρίτιδα. Σε υπέρβαρους ή παχύσαρκους ενήλικες (ΔΜΣ, ≥25), συνιστάτε ανεπιφύλακτα η μείωση του βάρους με υποθερμιδική διατροφή ως συμπληρωματική παρέμβαση σε συνήθεις ιατρικές θεραπείες για την ψωρίαση
(Με βάση τη διαθέσιμη βιβλιογραφία, μια διατροφή χωρίς γλουτένη μπορεί να είναι ωφέλιμη σε ορισμένους ασθενείς με ψωρίαση που φαίνεται να έχουν ευαισθησία στην γλουτένη – με γαστρεντερολογική συμπτωματολογία (
Οι ενήλικες με ψωρίαση μπορεί να επωφεληθούν με την αύξηση κατανάλωσης ω-3 PUFAs, μονοακόρεστων λιπαρών οξέων, φυτικών ινών και σύνθετους υδατάνθρακες, τις βασικές αρχές δηλαδή της Μεσογειακής διατροφής.
Σε ενήλικες με ψωριασική αρθρίτιδα, προτείνεται συμπληρώμα βιταμίνης D ως συμπληρωματική παρέμβαση σε τυποποιημένες ιατρικές θεραπείες
Επειδή τα αυτοάνοσα νοσήματα έχουν να κάνουν με το ανοσοποιητικό σύστημα υπάρχουν κάποιοι γενικοί κανόνες που μπορείτε να ακολουθήσετε
- Εξασκηθείτε στην καλή υγιεινή. Πλύνετε τα χέρια σας με σαπούνι
- Φροντίστε τα δόντια σας. Βουρτσίστε τα τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα.
- Φάτε σωστά. Μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη λοιμώξεων.
- Να είστε σωματικά δραστήριοι. Η άσκηση είναι σημαντική στη γενική υγεία σας. Ρωτήστε το γιατρό σας ποιες δραστηριότητες είναι κατάλληλες για εσάς.
- Κοιμηθείτε αρκετά. Προσπαθήστε να πάτε για ύπνο και να σηκωθείτε την ίδια ώρα καθημερινά, και να κοιμηθείτε τον ίδιο αριθμό ωρών ύπνου κάθε βράδυ.
- Διαχειριστείτε το άγχος. Μερικές μελέτες δείχνουν ότι το άγχος μπορεί να παρεμποδίσει το ανοσοποιητικό σας σύστημα. Κρατήστε το άγχος σε έλεγχο με μασάζ, διαλογισμό, γιόγκα ή κάποιο χόμπι. Βρείτε τι σας κάνει χαρούμενους.
- Αποφύγετε την έκθεση. Μείνετε μακριά από άτομα με κρυολογήματα ή άλλες λοιμώξεις και αποφύγετε τα πλήθη.
- Ρωτήστε το γιατρό σας σχετικά με τους εμβολιασμούς. Μάθε ποια θα έπρεπε να έχεις.
Βιβλιογραφία
1. Asik, M, Gunes, F, Binnetoglu, E, Eroglu, M, Bozkurt, N, Sen, H, Akbal, E, Bakar, C, Beyazit, Y & Ukinc, K 2014, ‘Decrease in TSH levels after lactose restriction in Hashimoto’s thyroiditis patients with lactose intolerance’, Endocrine, vol. 46, no. 2, pp. 279–284 <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&AuthType=ip,sso&db=mdc&AN=24078411&site=eds-live>.
2. Barrea, L, Balato, N, Di Somma, C, Macchia, PE, Napolitano, M, Savanelli, MC, Esposito, K, Colao, A & Savastano, S 2015, ‘Nutrition and psoriasis: is there any association between the severity of the disease and adherence to the Mediterranean diet?’, Journal of Translational Medicine, vol. 13, no. 1, pp. 1–10, <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&AuthType=ip,sso&db=asn&AN=101996104&site=eds-live>.
3. Choi, I. Y., Lee, C. and Longo, V. D. (2017) ‘Nutrition and fasting mimicking diets in the prevention and treatment of autoimmune diseases and immunosenescence’, Molecular and Cellular Endocrinology, 455, pp. 4–12. doi: 10.1016/j.mce.2017.01.042.
4. Ertek, S, Cicero, AF, Caglar, O & Erdogan, G 2010, ‘Relationship between serum zinc levels, thyroid hormones and thyroid volume following successful iodine supplementation’, Hormones (Athens, Greece), vol. 9, no. 3, pp. 263–268, <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&AuthType=ip,sso&db=mdc&AN=20688624&site=eds-live>.
5. Ford, AR, Siegel, M, Bagel, J, Cordoro, KM, Garg, A, Gottlieb, A, Green, LJ, Gudjonsson, JE, Koo, J, Lebwohl, M, Liao, W, Mandelin II, AM, Markenson, JA, Mehta, N, Merola, JF, Prussick, R, Ryan, C, Schwartzman, S, Siegel, EL & Van Voorhees, AS 2018, ‘Dietary Recommendations for Adults With Psoriasis or Psoriatic Arthritis From the Medical Board of the National Psoriasis Foundation: A Systematic Review’, JAMA Dermatology, vol. 154, no. 8, pp. 934–950, <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&AuthType=ip,sso&db=rzh&AN=131164037&site=eds-live>.
6. Jeffery, L. E., Raza, K. and Hewison, M. (2016) ‘Vitamin D in rheumatoid arthritis-towards clinical application’, Nature reviews. Rheumatology, 12(4), pp. 201–210. doi: 10.1038/nrrheum.2015.140.
7. Köhrle, J, Jakob, F, Contempré, B & Dumont, JE 2005, ‘Selenium, the thyroid, and the endocrine system’, Endocrine reviews, vol. 26, no. 7, pp. 944–984, <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&AuthType=ip,sso&db=mdc&AN=16174820&site=eds-live>.
8. McKellar, G, Morrison, E, McEntegart, A, Hampson, R, Tierney, A, Mackle, G, Scoular, J, Scott, JA & Capell, HA 2007, ‘A pilot study of a Mediterranean-type diet intervention in female patients with rheumatoid arthritis living in areas of social deprivation in Glasgow’, Annals of the rheumatic diseases, vol. 66, no. 9, pp. 1239–1243, <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&AuthType=ip,sso&db=mdc&AN=17613557&site=eds-live>.
9. Michaëlsson, G, Gerdén, B, Hagforsen, E, Nilsson, B, Pihl-Lundin, I, Kraaz, W, Hjelmquist, G & Lööf, L 2000, ‘Psoriasis patients with antibodies to gliadin can be improved by a gluten-free diet’, The British journal of dermatology, vol. 142, no. 1, pp. 44–51, <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&AuthType=ip,sso&db=mdc&AN=10651693&site=eds-live>.
10. Moglia Willis, S 2016, ‘The Role of Diet in the Prevention and Treatment of Autoimmune Diseases’, Access, vol. 30, no. 3, pp. 16–26, <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&AuthType=ip,sso&db=rzh&AN=113626750&site=eds-live>.
11. Proudman, S.M., James, M.J., Spargo, L.D., Metcalf, R.G., Sullivan, T.R., Rischmueller, M., Flabouris, K., Wechalekar, M.D., Lee, A.T. & Cleland, L.G. 2015, “Fish oil in recent onset rheumatoid arthritis: a randomised, double-blind controlled trial within algorithm-based drug use”, Annals of the Rheumatic Diseases, vol. 74, no. 1, pp. 89.
12. Rose & Rasooly, NR 1999, ‘Linking iodine with autoimmune thyroiditis’, Environmental Health Perspectives Supplements, vol. 107, p. 749, http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&AuthType=ip,sso&db=f5h&AN=2490917&site=eds-live
13. Sachmechi, I, Khalid, A, Awan, SI, Malik, ZR & Sharifzadeh, M 2018, ‘Autoimmune Thyroiditis with Hypothyroidism Induced by Sugar Substitutes’, Cureus, vol. 10, no. 9, p. e3268, <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&AuthType=ip,sso&db=mdc&AN=30430057&site=eds-live
14. Stark, S. W. . R. N. . A. P. R. N. . D. N. S. and by, N. L. updated (2019) ‘Hashimoto’s thyroiditis’, Magill’s Medical Guide (Online Edition). Available at: http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&AuthType=ip,sso&db=ers&AN=86194161&site=eds-live
15. Takeshita, J, Grewal, S, Langan, SM, Mehta, NN, Ogdie, A, Van Voorhees, AS & Gelfand, JM 2017, ‘Psoriasis and comorbid diseases: Implications for management’, Journal of the American Academy of Dermatology, vol. 76, no. 3, pp. 393–403, http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&AuthType=ip,sso&db=edselp&AN=S0190962216306272&site=eds-live
16. Tedeschi, S. K. and Costenbader, K. H. (2016) ‘Is There a Role for Diet in the Therapy of Rheumatoid Arthritis?’, Current rheumatology reports, 18(5), p. 23. doi: 10.1007/s11926-016-0575-y.
17. Wojtas, N., Wadolowska, L. and Bandurska-Stankiewicz, E. (2019) ‘Evaluation of Qualitative Dietary Protocol (Diet4Hashi) Application in Dietary Counseling in Hashimoto Thyroiditis: Study Protocol of a Randomized Controlled Trial’, International journal of environmental research and public health, 16(23). doi: 10.3390/ijerph16234841
18. Ζαμπέλας, Α., Παπαβασιλείου, Α. and Κουτσιλιέρης, Μ. (2011) Κλινική διαιτο-λογία και διατροφή : με στοιχεία παθολογίας. Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ. Πασχα-λίδης. Available at: http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&AuthType=ip,sso&db=cat03086a&AN=nic.000096440&site=eds-live
19. https://www.aarda.org/diseaselist/
20. https://www.mayoclinic.org/
Μαρία Ανδρέου Dietitian/Nutritionist
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Αθλητική Διαιτολόγος
Επιστήμονας Τροφίμων
B.Sc. Nutrition & Food Science (Hons)
M.Sc Excersice & Nutrition Science
M.Sc Clinical Dietetics
Διάβασε το βιογραφικό
