Μεταβολικό σύνδρομο

Το μεταβολικό σύνδρομο (MetS), είναι ένα σύμπλεγμα από προβλήματα υγείας που ονομάζονται και παράγοντες κινδύνου:

1. αντίσταση στην ινσουλίνη,
2. υπέρταση
3. δυσλιπιδαιμία (συνήθως υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων και χαμηλά επίπεδα HDL), ή/και
4. κεντρική παχυσαρκία.

Σχετίζεται με αυξημένα καρδιαγγειακά νοσήματα (CVD) και κίνδυνο διαβήτη τύπου 2.  Έχοντας τρεις ή περισσότερους από τους παράγοντες κινδύνου που αναφέρονται εδώ συνήθως υποδηλώνει ότι ένα άτομο έχει μεταβολικό σύνδρομο.

Εκτός από τα διαγνωστικά κριτήρια, το MetS έχει επίσης συσχετιστεί και με άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως η αναλογία μέσης προς ισχίο, δυσλειτουργία άλλων λιποπρωτεϊνών, μεταγευματική υπερτριγλυκεριδαιμία, ουρικό οξύ, ηπατικής δυσλειτουργίας, προθρομβωτικούς παράγοντες, κυτοκίνες, λιποκίνες, βιταμίνη D, αρτηριακή δυσκαμψία, νεφρική δυσλειτουργία, νεφρολιθίαση, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, και αποφρακτική άπνοια ύπνου.

Απαιτείτε θεραπευτική προσοχή για όσους διατρέχουν υψηλό κίνδυνο με θεμελιώδη προσέγγιση να είναι η μείωση του βάρους και την αύξηση σωματικής δραστηριότητας (τουλάχιστον 150 λεπτά την βδομάδα). Η θεραπεία του μεταβολικού συνδρόμου στοχεύει στη βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και στη διόρθωση/πρόληψη των σχετικών μεταβολικών και καρδιαγγειακών ανωμαλιών. Δεδομένου ότι πολλά άτομα με μεταβολικό σύνδρομο είναι υπέρβαρα, η διαιτητική θεραπεία πρέπει να επικεντρώνεται κυρίως στη μείωση του βάρους. 

Η κατανάλωση υδατανθράκων ήταν πάντα ένα κρίσιμος παράγοντας που κατηγορείται για την αύξηση του σωματικού βάρους, την παχυσαρκία, τον διαβήτη και μια σειρά από άλλες ασθένειες. Τα προβλήματα όμως σχετίζονται με την υπερβολική κατανάλωση λανθασμένων υδατανθράκων όπως τα απλά σάκχαρα (δηλαδή η επιτραπέζια ζάχαρη), αλλά όχι με σύνθετους υδατάνθρακες. Αντίθετα συνιστώνται μεγάλες αναλογίες σύνθετων υδατανθράκων (όπως πατάτες, ψωμιά, καλαμπόκι κ.λπ.) στη διατροφή.

Οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες έχουν λάβει σημαντική προσοχή τα τελευταία χρόνια λόγω της σύνδεσης τους με μειωμένη συχνότητα εμφάνισης αρκετών μεταβολικών διαταραχών όπως η υπέρταση, ο διαβήτης, η παχυσαρκία, καθώς και οι καρδιακές παθήσεις και ο καρκίνος του παχέος εντέρου.

Το λίπος είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να αναφερθεί σε έλαια και λίπη. Συνήθως η ημερήσια ενεργειακή πρόσληψη αποτελείται από 30% λιπαρά, αλλά με μέγιστο  10% από κορεσμένα (ζωικά) λίπη. Η υπολειμματική ενέργεια πρέπει να λαμβάνεται από πολυακόρεστα ή μονοακόρεστα έλαια. Τα κορεσμένα λίπη προάγουν τις δυσλιπιδαιμίες και, κατά συνέπεια, την αθηρογενεσία. Η κατανάλωση ακόρεστων λιπών, που προέρχονται κυρίως από φυτικά έλαια όπως το καλαμπόκι, η ελιά και το σογιέλαιο, μπορούν να αποτρέψουν σοβαρές διαταραχές, όπως η αθηρογένεια, η υπέρταση και κατά συνέπεια το μεταβολικό σύνδρομο.

Οι μελέτες δείχνουν ότι χρειαζόμαστε σχετικά μικρές ποσότητες πρωτεΐνης για καλή υγεία. Οι απαιτήσεις για τους ενήλικες είναι 0,8 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους Η αυξημένη πρόσληψη πρωτεΐνης μπορεί να είναι επιζήμια για τα παχύσαρκα άτομα.

Οι δίαιτες πρέπει να περιλαμβάνουν ισορροπημένη πρόσληψη θρεπτικών στοιχείων με την Μεσογειακή διατροφή να θεωρείτε ιδανικό πρότυπο αφού χαρακτηρίζεται από χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, υψηλή σε μονοακόρεστα λιπαρά, κυρίως από ελαιόλαδο, υψηλή περιεκτικότητα σε σύνθετους υδατάνθρακες από όσπρια και υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, κυρίως από λαχανικά και φρούτα. Η υψηλή περιεκτικότητα σε λαχανικά, φρέσκα φρούτα, δημητριακά και ελαιόλαδο εγγυάται υψηλή πρόσληψη β-καροτίνης, βιταμινών C και Ε, πολυφαινολών και διαφόρων σημαντικών μετάλλων. Αυτά τα βασικά στοιχεία έχουν προταθεί ότι είναι υπεύθυνα για την ευεργετική επίδραση αυτής της δίαιτας στην ανθρώπινη υγεία. Επιπλέον, τα αντιοξειδωτικά αντιπροσωπεύουν ένα κοινό στοιχείο στη μεσογειακή διατροφή και η αντιοξειδωτική δράση παρέχει μια εύλογη εξήγηση για τα προφανή οφέλη της.

Χρησιμοποιήστε το ελαιόλαδο ως κύριο πρόσθετο λίπος στο μαγείρεμα ή στις σαλάτες σας, ή στα λαχανικά, και όχι τα ζωικά λίπη.

Τρώτε περισσότερα λαχανικά και συμπεριλάβετε φυλλώδη χόρτα και ντομάτες. Θα πρέπει να προσπαθήσετε να έχετε τουλάχιστον 2,5 φλιτζάνια λαχανικά την ημέρα και 1 φλιτζάνι από αυτά είναι φυλλώδη πράσινα λαχανικά και συμπεριλάβετε λίγη ντομάτα.

Φάτε περισσότερα όσπρια, όπως ψητά φασόλια ή φασολάδες ή σε σαλάτες, τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα

Φάτε περισσότερα ψάρια. Συμπεριλάβετε ψάρια τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα, προσπαθήστε να σερβίρετε τουλάχιστον 100 γραμμάρια δύο φορές την εβδομάδα, και αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει ακόμη και κονσερβοποιημένα ψάρια. Προσπαθήστε να συμπεριλάβετε λιπαρά ψαριά όπως σαρδέλες και σολομό, τα οποία έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ιχθυέλαια και είναι πολύ ευεργετικά για την καρδιά σας.

Προσπαθήστε να καταναλώνετε λιγότερο κρέας και το οποίο να είναι  άπαχο και σε  μικρότερες μερίδες. και φροντίστε να τα ψήσετε στη σχάρα ή στο φούρνο. Αφαιρέστε όλο το λίπος πριν τα καταναλώσετε.

Τρώτε φρούτα καθημερινά.  Φρέσκα φρούτα κατά προτίμηση και αποφύγετε πάρα πολλούς χυμούς φρούτων, οι οποίοι περιέχουν υψηλή συγκέντρωση σε ζάχαρη.  Καταναλώστε την φλούδα όπου είναι δυνατόν, και προσπαθήστε να τα συμπεριλάβετε καθημερινά αφού είναι τέλεια για σνακ, μεταξύ των γευμάτων.

Συμπεριλάβετε ψωμί και δημητριακά ολικής αλέσεως γιατί έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες. προσπαθήστε να μην απλώσετε αλείμματα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά στο ψωμί σας – χρησιμοποιήστε αλείμματα χαμηλών λιπαρών εάν πρόκειται να χρησιμοποιήσετε ή και καθόλου. Για δημητριακά πρωινού, επιλέξτε ένα δημητριακό που έχει υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και χαμηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη. Ελέγξτε τις ετικέτες.

Όσον αφορά το αλκοόλ, μπορεί να είναι μέρος μιας υγιεινής διατροφής εάν πίνετε αλκοόλ με μέτρο. 1-2 ποτήρια – κατά προτίμηση κόκκινο κρασί, αφού υπάρχουν πληθώρα στοιχεία όσον αφορά τα οφέλη του για την καρδιά σας. Συμπεριλάβετε λοιπόν ένα ποτήρι κρασί με το γεύμα σας, μην πίνετε με άδειο στομάχι. Οι συνιστάμενη ποσότητα για τις γυναίκες είναι 1 ποτήρι και 2 ποτήρια για τους άνδρες.

Και τέλος, τα γλυκά ή τα γλυκά ποτά πρέπει να είναι μόνο για ειδικές περιπτώσεις. Τα ποτά σας πρέπει να είναι κυρίως νερό, ή ποτά χωρίς θερμίδες, ή απλό μεταλλικό νερό, σόδα. Περιορίστε τα γλυκά ποτά σε ειδικές περιπτώσεις. Και τα κέικ και τα γλυκά πρέπει να τα έχετε μόνο σε ειδικές περιπτώσεις και σε μικρές ποσότητες, και όχι σε καθημερινή βάση.

Τρόφιμα που μπορείτε να καταργήσετε σταδιακά περιλαμβάνουν:

• Εξευγενισμένοι υδατάνθρακες όπως λευκό αλεύρι, ζαχαρούχα σνακ και ζαχαρούχα ποτά, τα οποία είναι χαμηλά σε φυτικές ίνες και θρεπτικά συστατικά. Συμβάλλουν στην υπερκατανάλωση τροφής και την παχυσαρκία.
• Κορεσμένα λίπη που βρίσκονται σε τρόφιμα όπως το κόκκινο κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα πλήρους γάλακτος και πολλά αρτοσκευάσματα. Μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα της LDL («κακής») χοληστερόλης και να αυξήσουν τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.
• Αλλαντικά όπως χοτ ντογκ, μπέικον και αλλαντικά, τα οποία έχουν συνδεθεί με καρδιακές παθήσεις. Έχουν επίσης υψηλή περιεκτικότητα σε νάτριο, γεγονός που συμβάλλει στην υψηλή αρτηριακή πίεση.
• Επεξεργασμένα τρόφιμα όπως συσκευασμένα είδη και γρήγορο φαγητό. Αυτά συχνά περιέχουν εξευγενισμένους υδατάνθρακες, πρόσθετα σάκχαρα, πάρα πολύ αλάτι και ανθυγιεινά κορεσμένα λίπη.

Όπως και με άλλες χρόνιες ασθένειες, το μεταβολικό σύνδρομο είναι μια πολύπλοκη ασθένεια που εξαρτάται από τον τρόπο ζωής. Η λύση του δεν είναι δύσκολο να επιτευχθεί: τρώτε λιγότερο, ασκείστε περισσότερο.

References

1. Day C. Metabolic syndrome, or What you will: definitions and epidemiology. Diabetes and Vascular Disease Research. 2007;4(1):32-38. doi:10.3132/dvdr.2007.003
2. Pitsavos C, Panagiotakos D, Weinem M, Stefanadis C. Diet, exercise and the metabolic syndrome. Rev Diabet Stud. 2006 Fall;3(3):118-26. doi: 10.1900/RDS.2006.3.118. Epub 2006 Nov 10. PMID: 17487335; PMCID: PMC1783583.
3. Riccardi, G., & Rivellese, A. (2000). Dietary treatment of the metabolic syndrome — the optimal diet. British Journal of Nutrition, 83(S1), S143-S148. doi:10.1017/S0007114500001082
4. Robert H Eckel, Scott M Grundy, Paul Z Zimmet. The metabolic syndrome. The Lancet,Volume 365, Issue 9468, 2005, Pages 1415-1428,
5. Xu, H.; Li, X.; Adams, H.; Kubena, K.; Guo, S. Etiology of Metabolic Syndrome and Dietary Intervention. Int. J. Mol. Sci. 2019, 20, 128. https://doi.org/10.3390/ijms20010128

Mαρία Ανδρέου

Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Αθλητική Διαιτολόγος

Επιστήμονας Τροφίμων

B.Sc. Nutrition & Food Science (Hons)

M.Sc Excersice & Nutrition Science

M.Sc Clinical Dietetics

Διάβασε το βιογραφικό