Υπολογίζεται ότι το 40% έως 50% των ανθρώπων θα βιώσουν αντιξοότητες κατά την παιδική ηλικία, γεγονός που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για σωματικές και συναισθηματικές προκλήσεις όταν μεγαλώσουν. Μελέτες δείχνουν ότι οι γονείς που αντιμετώπισαν δύσκολες καταστάσεις στην παιδική τους ηλικία μπορεί να μεταδώσουν μερικούς από αυτούς τους κινδύνους στα παιδιά τους. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο συμβαίνει αυτή η μετάδοση του κινδύνου μεταξύ των γενεών δεν είναι καλά κατανοητός.
Σε μια πρόσφατη μελέτη που χρηματοδοτήθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, η Jessica Uy, Ph.D., του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες, και οι συνεργάτες της προσπάθησαν να κατανοήσουν πώς το τραύμα μεταδίδεται από τη μια γενιά στην άλλη. Ανακάλυψαν ότι όταν οι μητέρες βιώνουν αντιξοότητες στην παιδική τους ηλικία, μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ψυχική τους υγεία κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη, κάτι που με τη σειρά του μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία των παιδιών τους.
Οι ερευνητές παρακολούθησαν 541 ζευγάρια μητέρας-παιδιού που συμμετείχαν στη μελέτη Growing Up Singapore Toward Health Outcomes (GUSTO). Οι ερευνητές εξέτασαν τον αντίκτυπο των αντιξοοτήτων της παιδικής ηλικίας στην ψυχική υγεία των μητέρων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τη γέννηση των παιδιών τους και στην εγκεφαλική ανάπτυξη και την ψυχική υγεία των παιδιών τους.
Οι μητέρες στη μελέτη ανέφεραν τα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης στις 26 εβδομάδες εγκυμοσύνης και στους 3 μήνες, 12 μήνες, 24 μήνες, 36 μήνες, 4,5 χρόνια και 6 χρόνια μετά τη γέννηση του παιδιού τους. Όταν τα παιδιά τους ήταν 4,5 ετών, οι μητέρες ανέφεραν τις αναμνήσεις τους για παιδική κακοποίηση ή παραμέληση.
Οι ερευνητές ζήτησαν από τις μητέρες και τα παιδιά τους να συμπληρώσουν έρευνες όταν τα παιδιά ήταν μεταξύ 7 και 8 ετών για να μάθουν εάν τα παιδιά ένιωθαν άγχος, κατάθλιψη ή αποτραβήγματα. Επιπλέον, οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI) από ένα υποσύνολο 89 παιδιών στη μελέτη όταν ήταν 6 ετών.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι μητρικές εμπειρίες παιδικής παραμέλησης σχετίζονταν με χειρότερη ψυχική υγεία (αντανακλώντας υψηλότερα επίπεδα συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης) τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης όσο και μετά τη γέννηση. Η χειρότερη ψυχική υγεία της μητέρας, με τη σειρά της, συνδέθηκε με το ότι τα παιδιά τους είχαν περισσότερα συναισθήματα άγχους και κατάθλιψης και ήταν πιο κοινωνικά αποτραβηγμένα όταν ήταν 7,5 ετών. Οι μητρικές εμπειρίες παιδικής παραμέλησης συσχετίστηκαν επίσης με τα παιδιά τους να αναφέρουν περισσότερους φόβους απόδοσης που σχετίζονται με το άγχος, σωματικά συμπτώματα και ανησυχία.
Οι μητρικές εμπειρίες παιδικής κακοποίησης συσχετίστηκαν με χειρότερη ψυχική υγεία μεταξύ των μητέρων μετά τη γέννηση, η οποία με τη σειρά της συνδέθηκε με τα παιδιά τους να αισθάνονται περισσότερο άγχος, κατάθλιψη και απόσυρση στην ηλικία των 7,5 ετών.
Οι ερευνητές βρήκαν επίσης μια σχέση μεταξύ της ψυχικής υγείας της μητέρας και της εγκεφαλικής δραστηριότητας των παιδιών τους. Τα παιδιά μητέρων που παρουσίασαν χειρότερη ψυχική υγεία μετά τη γέννηση εμφάνισαν ασθενέστερη συνδεσιμότητα μεταξύ δύο τμημάτων του εγκεφάλου (την αμυγδαλή και τον προμετωπιαίο φλοιό) – μια σύνδεση κρίσιμη για τη ρύθμιση και την επεξεργασία των συναισθημάτων.
Οι ερευνητές σημειώνουν αρκετούς περιορισμούς της μελέτης τους. Οι μητέρες που συμμετείχαν ήταν από τον γενικό πληθυσμό, πράγμα που σήμαινε ότι οι περισσότερες είχαν χαμηλότερα επίπεδα τραύματος, άγχους και κατάθλιψης από ό,τι σε κλινικό πληθυσμό. Επιπλέον, δεν είχαν όλα τα παιδιά δεδομένα fMRI και η κατοχή δεδομένων fMRI από μεγαλύτερο δείγμα παιδιών θα έδινε μεγαλύτερη βαρύτητα στα ευρήματα.
Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δείχνουν ότι όταν μια μητέρα βιώνει δύσκολες στιγμές κατά τη διάρκεια της παιδικής της ηλικίας, μπορεί να επηρεάσει την ψυχική της υγεία όταν είναι ενήλικη, σε κρίσιμα στάδια της ζωής, όπως κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό. Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο προκλήσεων ψυχικής υγείας στα παιδιά της. Οι συγγραφείς προτείνουν ότι ένας τρόπος για να σπάσει κανείς τη μετάδοση του κινδύνου μπορεί να είναι η εστίαση στην παροχή παρέμβασης και υποστήριξης στις γυναίκες κατά τη διάρκεια αυτών των κρίσιμων χρονικών περιόδων.
Πηγές:
Uy, J. P., Tan, A. P., Broeckman, B. B. F. P., Gluckman, P. D., Chong, Y. S., Chen, H., Fortier, M. V., Meaney, M. J., & Callaghan, B. L. (2023). Effects of maternal childhood trauma on child emotional health: Maternal mental health and frontoamygdala pathways. Journal of Child Psychology and Psychiatry, and Allied Disciplines, 64(3), 426–436. https://doi.org/10.1111/jcpp.13721
