1.Τι είναι η Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ);
Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μια συχνή νόσος που μπορεί να προληφθεί και να θεραπευτεί. Χαρακτηρίζεται από εμμένουσα απόφραξη των αεραγωγών που είναι συνήθως προοδευτική και σχετίζεται με έντονη και χρόνια φλεγμονώδη αντίδραση των αεραγωγών αλλά και του πνεύμονα σε βλαβερά σωματίδια ή αέρια. Η καπνιστική συνήθεια αποτελεί την κύρια αιτία της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας. Οι παροξύνσεις της νόσου αλλά και τα συνοδά νοσήματα των ασθενών επηρεάζουν την βαρύτητα της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας όπως επίσης και την θνητότητα αυτής.
Η ΧΑΠ είναι σήμερα η τέταρτη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Αποτελεί σοβαρή αιτία τόσο νοσηρότητας αλλά και θνητότητας και αποτελεί σοβαρό πρόβλημα των συστημάτων υγείας σε ολόκληρο τον κόσμο. Υπολογίζεται πως οι πάσχοντες ανέρχονται σήμερα στα 450-500.000.000 και στη νόσο αυτή οφείλονται πάνω από 3.000.000 θάνατοι ετησίως σε όλο τον κόσμο. Η επίπτωση, η νοσηρότητα και η θνητότητα της ΧΑΠ ποικίλει ανάμεσα στις διάφορες χώρες. Η παγκόσμια επίπτωση της ΧΑΠ στο γενικό πληθυσμό υπολογίζεται στο 10% σε ενήλικες άνω των 40 ετών ενώ το 50% περίπου των ασθενών είναι ηλικίας κάτω από 65 ετών. Στην Ελλάδα η επίπτωση της φτάνει στο 8.4% του γενικού πληθυσμού ενώ ο επιπολασμός της ΧΑΠ στην Κύπρο ανέρχεται στο 4.9%
2.Ποια είναι τα αίτια της ΧΑΠ;
Πολλοί παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν την ΧΑΠ. Το κυριώτερο και συνηθέστερο αίτιο της ΧΑΠ αποτελεί η καπνιστική συνήθεια (ενεργητικό αλλά και παθητικό κάπνισμα). Επιπρόσθετα το κάπνισμα πίπας, πούρων ή μαριχουάνας, αποτελούν παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας. ‘Αλλα αίτια της ΧΑΠ αποτελούν: η έκθεση σε ατμοσφαιρική ρύπανση, τόσο σε εσωτερικούς όσο και σε εξωτερικούς χώρους, η καύση βιομάζας, η έκθεση σε οργανικές και ανόργανες σκόνες, η έκθεση σε χημικούς παράγοντες και καπνούς συνήθως στα πλαίσια της επαγγελματικής ενασχόλησης του ατόμου. Η έλλειψη α1-αντιθρυψίνης είναι η καλύτερα τεκμηριωμένη γενετική διαταραχή που υπάρχει στη ΧΑΠ και αποτελεί κληρονομική αιτία εμφάνισης της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας
3.Ποια συμπτώματα αντιμετωπίζει κανείς ανακαλύπτοντας τη Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια;
Αρχικά οι ασθενείς μπορεί να μην παρουσιάζουν συμπτώματα εκ του αναπνευστικού.
Tα συχνότερα συμπτώματα της νόσου είναι ο βήχας (ξηρός ή παραγωγικός με αυξημένη έκκριση πτυέλων), το «φούσκωμα» και η δύσπνοια στην κόπωση (δυσκολία στην αναπνοή κυρίως κατά τη σωματική δραστηριότητα-δύσπνοια προσπαθείας και σε πιο προχωρημένα στάδια και στην ηρεμία). Σε πιο προχωρημένα στάδια οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάζουν συριγμό (ήχος όπως το σφύριγμα κατά τη διάρκεια της αναπνοής, κυρίως στην εκπνευστική φάση), κυάνωση, καθώς και συστηματικές εκδηλώσεις, όπως καχεξία, μυϊκή αδυναμία και σημεία πνευμονικής καρδίας.
Επιπλέον οι ασθενείς με ΧΑΠ εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο για τα εξής:
- Λοιμώξεις κατωτέρου αναπνευστικού, π.χ. πνευμονία
- Καρδιολογικά Προβλήματα
- Οστεοπόρωση
- Κατάθλιψη
- Αναιμία χρονίας νόσου
4. Πως ελέγχεται η νόσος και με ποια θεραπεία;
Η διακοπή της καπνιστικής συνήθειας αποτελεί την κύρια παρέμβαση τόσο στα πλαίσια πρόληψης όσο και θεραπευτικής αντιμετώπισης της νόσου. Το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα καπνικά προιόντα. Η διακοπή της καπνιστικής συνήθειας θα επιβραδύνει την επιδείνωση της νόσου. Οι θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς με ΧΑΠ είναι πολλές και αρκετά αποτελεσματικές. Βελτιώνουν τα συμπτώματα και τη ποιότητα ζωής και επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου. Τα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα αποτελούν μαζί με την διακοπή του καπνίσματος την κύρια θεραπευτική προσέγγιση για τους ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.
Άλλη σημαντική παρέμβαση αποτελεί η ανοσοποίηση των ασθενών με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια ετησίως έναντι της γρίπης αλλά και έναντι του πνευμονιόκοκκου τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους.
Συστήνεται επίσης και η σταδιακή ενασχόλησή με σωματική άσκηση και αερόβιες δραστηριότητες (περπάτημα στην αρχή, τρέξιμο αργότερα) όπως επίσης και προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης (Σε αυτά τα προγράμματα οι ασθενείς μαθαίνουν τεχνικές αναπνοής, λαμβάνουν ψυχολογική υποστήριξη και συμμετέχουν σε ασκήσεις με έμφαση την ενδυνάμωση των μυών τους). Σε τελικά στάδια της νόσου σε ασθενείς που παρουσιάζουν αναπνευστική ανεπάρκεια, χορηγείται οξυγονοθεραπεία όποτε αυτή κρίνεται απαραίτητη. Σε ορισμένες περιπτώσεις θα μπορούσαν να εφαρμοσθούν χειρουργικές παρεμβάσεις, LVRS με κύρια κατεύθυνση την βελτίωση των ασθενών.
5. Πώς εξελίσσεται η νόσος (ΧΑΠ);
Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια είναι μια χρόνια φλεγμονώδης διαταραχή των αεραγωγών. Σταδιοποιείται σε τέσσερα στάδια σύμφωνα με τον λειτουργικό έλεγχο του αναπνευστικού που διενεργείται στα πνευμονολογικά ιατρεία. Αναλόγως αυτής της σταδιοποίησης, της βαθμονόμισης της δύσπνοιας των ασθενών, των συμπτωμάτων, αλλά και των παροξύνσεων της νόσου οι ασθενείς κατατάσσονται σε 3 ομάδες με αντίστοιχες θεραπευτικές επιλογές. (GOLD 2023 Assesment Tool)
Καθώς η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια εξελίσσεται οι ασθενείς είναι πιο επιρρεπείς σε επιπλοκές όπως: αναπνευστικές λοιμώξεις, συμπεριλαμβανομένων κοινών κρυολογημάτων, γρίπης και πνευμονίας, καρδιακά προβλήματα, υψηλή αρτηριακή πίεση στις πνευμονικές αρτηρίες (πνευμονική υπέρταση), υψηλή πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα, κατάθλιψη, αγχώδεις εκδηλώσεις. Αν δεν θεραπευτεί και δεν προληφθεί η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια μπορεί να οδηγήσει σε ταχύτερη εξέλιξη της νόσου.
Καθώς η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια εξελίσσεται οι ασθενείς είναι πιο επιρρεπείς σε επιπλοκές όπως: αναπνευστικές λοιμώξεις, συμπεριλαμβανομένων κοινών κρυολογημάτων, γρίπης και πνευμονίας, καρδιακά προβλήματα, υψηλή αρτηριακή πίεση στις πνευμονικές αρτηρίες (πνευμονική υπέρταση), υψηλή πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα, κατάθλιψη, αγχώδεις εκδηλώσεις. Αν δεν θεραπευτεί και δεν προληφθεί η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια μπορεί να οδηγήσει σε ταχύτερη εξέλιξη της νόσου.
Είναι πολύ σημαντικό να επισκέπτεστε τακτικά τον πνευμονολόγο σας για την ορθή διαχείριση, διαγνωστική προσπέλαση, έλεγχο και έγκαιρη θεραπεία της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας.
Δρ. Κλεομένης Δ. Μπενίδης M.D
Πνευμονολόγος Φυματιολόγος
Πολυδύναμο Ιατρικό Κέντρο “Κίμων”
Τηλέφωνο Επικοινωνίας: +357 24 816500