- Σύμφωνα με τον Βιεννέζο ψυχαναλυτή Άλφρεντ Άντλερ, τα άτομα που έχουν νευρωτικό «σύμπλεγμα κατωτερότητας» προσπαθούν συνεχώς για την ανωτερότητα.
- Η «προσπάθεια για ανωτερότητα» είναι γνωστή ως χαρακτηριστικό της ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας.
- Μπορεί κανείς να εντοπίσει την ανασφάλεια ενός ναρκισσιστή με τον τρόπο που ταπεινώνεται και προσπαθεί να κάνει τους άλλους να αισθάνονται ανασφαλείς, μεταξύ άλλων σημαδιών.
Είσαι με κάποιον που μόλις γνώρισες και μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα νιώθεις ότι κάτι δεν πάει καλά με σένα.
Μέχρι να γνωρίσετε αυτό το άτομο, περνούσατε μια πολύ καλή μέρα, αλλά τώρα αρχίζετε να αμφισβητείτε τα πάντα, από την εμφάνιση μέχρι τα επιτεύγματα που έχετε συγκεντρώσει στη ζωή σας μέχρι τώρα. Ας υποθέσουμε ότι το άτομο είναι η μητέρα ενός από τους συμπαίκτες του παιδιού σας. Όχι μόνο φαίνεται τέλεια εξοπλισμένη, αλλά απλώς παρουσιάζοντας τον εαυτό της, έχει ξεκαθαρίσει ότι έχει μια σημαντική δουλειά και μια τέλεια οικογενειακή ζωή και ότι συναναστρέφεται με όλους τους σωστούς ανθρώπους.
Είναι εύκολο να ριχτείτε σε ένα προσωπικό καθαρτήριο αυτο-αμφιβολίας σε αυτές τις καταστάσεις. Είτε πρόκειται για μια κοινωνική επαφή είτε για μια επαγγελματική αλληλεπίδραση, οι άνθρωποι που θέλουν όλοι να γνωρίζουν πόσο μεγάλοι είναι μπορούν να κάνουν τους υπόλοιπους από εμάς να νιώθουμε πολύ μικροί. Απλώς σκεφτείτε πόσο καλύτερα θα νιώθατε αν μπορούσατε να παραμερίσετε αυτές τις καταστάσεις και να συνεχίσετε τη μέρα σας χωρίς να αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας και τη ζωή σας.
Αποδεικνύεται ότι όταν είστε οπλισμένοι με ένα απλό σύνολο εργαλείων ανίχνευσης, μπορείτε όχι μόνο να βοηθήσετε τον εαυτό σας να νιώσει καλύτερα αλλά και να αναγνωρίσετε τις αδυναμίες στην πρόσοψη αυτών των πρακτικά τέλειων ανθρώπων.
Η ψυχολογία πίσω από αυτή τη διαδικασία πηγάζει από τη θεωρία του Βιεννέζου ψυχαναλυτή Alfred Adler, ο οποίος επινόησε τον όρο σύμπλεγμα κατωτερότητας.
Σύμφωνα με τον Adler, οι άνθρωποι που αισθάνονται κατώτεροι περνούν τις μέρες τους υπεραντισταθμίζοντας μέσω αυτού που ονόμασε «προσπαθώντας για ανωτερότητα». Ο μόνος τρόπος με τον οποίο αυτοί οι εσωτερικά αβέβαιοι άνθρωποι μπορούν να αισθάνονται ευτυχισμένοι είναι να κάνουν τους άλλους αναμφισβήτητα δυστυχισμένους. Για τον Adler, αυτή η προσπάθεια για ανωτερότητα βρίσκεται στον πυρήνα της νεύρωσης.
Τώρα σκεφτόμαστε αυτή την προσπάθεια για ανωτερότητα ως χαρακτηριστικό της ναρκισσιστικής διαταραχής της προσωπικότητας, αυτή η απόκλιση στη φυσιολογική ανάπτυξη που έχει ως αποτέλεσμα τη συνεχή αναζήτηση ενός ατόμου για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης. Τα δύο είδη ναρκισσιστών είναι οι μεγαλεπήβολοι (που αισθάνονται υπερ-δικαιωμένοι) και οι ευάλωτοι (που, κάτω από το μπράβο, νιώθουν αδύναμοι και αβοήθητοι). Μερικοί μπορεί να υποστηρίξουν ότι στον πυρήνα τους και οι δύο τύποι ναρκισσιστών έχουν αδύναμη αίσθηση αυτοεκτίμησης, αλλά ο μεγαλοπρεπής ναρκισσιστής μπορεί απλώς να είναι καλύτερος στη συγκάλυψη. Και στις δύο περιπτώσεις, όταν έχετε να κάνετε με κάποιον που σας κάνει να νιώθετε κατώτεροι, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο ναρκισσισμός να είναι ο ένοχος.
Ο ναρκισσισμός δεν φτάνει πάντα σε παθολογικά επίπεδα, αλλά μπορεί να χαρακτηρίσει τους ανθρώπους σε λίγο ή πολύ βαθμό. Χρησιμοποιώντας τις έννοιες του «φανερού» και του «κρυφού» ναρκισσισμού αντί του μεγαλεπήβολου και ευάλωτου, ορισμένοι ερευνητές προσωπικότητας πιστεύουν ότι μπορούν να μάθουν περισσότερα για το είδος του ναρκισσισμού που μπορεί να εντοπίσετε στην καθημερινή ζωή. Ο ψυχολόγος Τζέιμς Μπρουκς (2015) από το Πανεπιστήμιο του Ντέρμπι (Η.Β.) αποφάσισε να διερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι με αυτές τις τάσεις αισθάνονται πραγματικά για τον εαυτό τους όσον αφορά τόσο την αυτοεκτίμηση όσο και την αυτο-αποτελεσματικότητα ή την εμπιστοσύνη στην ικανότητα κάποιου να πετύχει.
Χρησιμοποιώντας ένα δείγμα προπτυχιακών σπουδαστών – ένα σημαντικό σημείο που πρέπει να θυμάστε – ο Brookes ανέλυσε τις σχέσεις μεταξύ του φανερού και του κρυφού ναρκισσισμού, της αυτοεκτίμησης και της αυτο-αποτελεσματικότητας. Οι δύο μορφές ναρκισσισμού δεν σχετίζονταν μεταξύ τους, υποστηρίζοντας την ιδέα ότι αυτοί οι δύο υποτύποι έχουν κάποια εγκυρότητα. Εξετάζοντας ποια σχετιζόταν περισσότερο με την αυτοεκτίμηση, ο Μπρουκς διαπίστωσε ότι όσοι είχαν υψηλό ναρκισσισμό είχαν στην πραγματικότητα υψηλότερη αυτοεκτίμηση: Η ανάγκη τους να νιώθουν «ιδιαίτεροι» φαινόταν να παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο για αυτά τα άτομα που επιδεικνύουν τον εαυτό τους. Οι κρυφοί ναρκισσιστές, από την πλευρά τους, είχαν χαμηλότερες βαθμολογίες αυτοεκτίμησης.
Εξετάζοντας την αυτό-αποτελεσματικότητα, οι φανεροί ναρκισσιστές κέρδισαν επίσης τη μέρα σε σύγκριση με τους πιο υπερευαίσθητους και ανασφαλείς ομολόγους τους. Συγκεκριμένα, για τους φανερούς ναρκισσιστές, η ανάγκη να έχουν δύναμη πάνω στους άλλους φαινόταν να τους δίνει την αίσθηση ότι μπορούσαν να καταφέρουν τα πάντα.
Σημάδια ναρκισσιστικής ανασφάλειας
Η μελέτη του Brookes παρέχει κάποιες ενδείξεις, λοιπόν, για το τι συνθέτει τη ναρκισσιστική προσωπικότητα. Μπορεί επίσης να προσφέρει πληροφορίες για τους τρόπους με τους οποίους μπορείτε να ερμηνεύσετε τις ενέργειες ναρκισσιστών φίλων, συναδέλφων ή συντρόφων εξετάζοντας τις ανασφάλειές τους:
1.Το ανασφαλές άτομο προσπαθεί να σας κάνει να αισθανθείτε ανασφαλείς.
Όταν αρχίζετε να αμφισβητείτε την αυτοεκτίμησή σας, είναι συνήθως γύρω από ένα συγκεκριμένο άτομο ή τύπο ατόμου; Αυτό το άτομο εκπέμπει πάντα τις δυνάμεις του; Αν δεν νιώθετε ανασφάλεια γενικά, αλλά μόνο γύρω από συγκεκριμένα άτομα, είναι πιθανό να προβάλλουν τις ανασφάλειές τους πάνω σας.
2.Το ανασφαλές άτομο πρέπει να επιδείξει τα επιτεύγματά του.
Δεν χρειάζεται απαραίτητα να νιώθετε ανασφάλεια γύρω από κάποιον για να συμπεράνετε ότι η κατωτερότητα βρίσκεται στο επίκεντρο της συμπεριφοράς του. Οι άνθρωποι που καυχιούνται συνεχώς για τον υπέροχο τρόπο ζωής τους, την ελίτ τους εκπαίδευση ή τα φανταστικά παιδιά τους μπορεί κάλλιστα να το κάνουν για να πείσουν τον εαυτό τους ότι πραγματικά αξίζουν.
3.Το ανασφαλές άτομο ρίχνει το «ταπεινό» πολύ συχνά.
Ο ταπεινός είναι ένα καύχημα που μεταμφιέζεται σε μια αυτουποτιμητική δήλωση. Όλα αυτά τα έχετε δει στο Facebook, όπως όταν ένας γνωστός παραπονιέται για όλα τα ταξίδια που πρέπει να κάνει (λόγω της σημασίας της δουλειάς της) ή όλο τον χρόνο που πρέπει να αφιερώσει βλέποντας τα παιδιά του να παίζουν (και, παρεμπιπτόντως , νίκη) παιχνίδια χόκεϊ. (Το “Facebook gloat” είναι ένα τολμηρό καύχημα που είναι πιο εύκολο να εντοπιστεί, αλλά μπορεί να έχει τις ίδιες ρίζες.)
4.Το ανασφαλές άτομο συχνά παραπονιέται ότι τα πράγματα δεν είναι αρκετά καλά.
Τα άτομα με υψηλή κατωτερότητα θέλουν να δείχνουν τι υψηλά πρότυπα έχουν. Μπορεί να τους χαρακτηρίσετε ως σνομπ, αλλά όσο και αν συνειδητοποιείτε ότι κάνουν μια πράξη, μπορεί να είναι δύσκολο να ταρακουνήσετε την αίσθηση ότι είναι πραγματικά καλύτεροι από εσάς. Αυτό που προσπαθούν να κάνουν, μπορεί δικαίως να υποψιάζεστε, είναι να διακηρύξουν τα υψηλά τους στάνταρ ως έναν τρόπο να επιβεβαιώσουν ότι όχι μόνο είναι καλύτεροι από όλους τους άλλους, αλλά ότι τηρούν τους εαυτούς τους σε ένα πιο αυστηρό σύνολο κριτηρίων αυτοαξιολόγησης.
Επιστρέφοντας στη μελέτη του Μπρουκς, μπορεί να υπάρχουν πτυχές φανερού ναρκισσισμού που στην πραγματικότητα βοηθούν τους ανασφαλείς να αισθάνονται πιο σίγουροι για τις ικανότητές τους. Ωστόσο, αυτό έχει το τίμημα να κάνει όλους τους άλλους να αισθάνονται λιγότερο σίγουροι. Δεν θα συνιστούσα να ενισχύσετε την αίσθηση της αυτο-αποτελεσματικότητάς σας απογοητεύοντας όλους τους άλλους.
Συνοψίζοντας: Το να είστε σε θέση να εντοπίσετε την ανασφάλεια στους ανθρώπους γύρω σας μπορεί να σας βοηθήσει να αποτινάξετε τις αμφιβολίες για τον εαυτό σας που κάποιοι φαίνεται να απολαμβάνουν να καλλιεργούν μέσα σας. Το να ακολουθήσετε τον υψηλό δρόμο και να μην ενδώσετε σε αυτές τις αμφιβολίες για τον εαυτό σας, μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να καλλιεργήσετε συναισθήματα πληρότητας τόσο στον εαυτό σας όσο και στους ανασφαλείς ανθρώπους που γνωρίζετε και ενδιαφέρεστε.
Πηγή: Psychology Today
