- Ποια είναι η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του μαστού και ποιοι είναι οι παράγοντες που αυξάνουν εμφάνισης της νόσου;
Τα στατιστικά στοιχεία στη Κύπρο δε διαφέρουν από τον υπόλοιπο δυτικό κόσμο. Ο καρκίνος του μαστού προσβάλλει περίπου μια στις οκτώ γυναίκες, στις υγειονομικά αναπτυγμένες χώρες. Κάθε χρόνο διαγνώσκονται 600-650 νέα περιστατικά καρκίνου του μαστού.
Οι κυριότεροι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου στις γυναίκες είναι η κληρονομικότητα, η πρώιμη εμμηναρχή δηλαδή η έναρξης της περιόδου σε πολύ μικρή ηλικία, η εμμηνόπαυση σε μεγάλη ηλικία, παθήσεις του μαστού που θεωρούνται προδιαθεσικοί παράγοντες ή προκαρκινικοί όπως η άτυπη υπερπλασία των πόρων και η λοβιακή νεοπλασία καθώς και η ακτινοβολία για θεραπεία παθήσεων όπως το λέμφωμα. Πέραν από τους πιο πάνω παράγοντες που δεν μπορούμε με κάποιο τρόπο να μεταβάλουμε, υπάρχουν προδιαθεσικοί παράγοντες που μπορούν να τροποποιηθούν και έτσι να μειώσουμε τη πιθανότητα εμφάνισης του καρκίνου του μαστού. Τέτοιοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η ηλικία του πρώτου τοκετού μετά τα 30, η χρήση αντισυλληπτικών καθώς και ορμονών υποκατάστασης μετά την εμμηνόπαυση για μεγάλο χρονικό διάστημα, το αλκοόλ, το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η πλούσια σε λιπαρά δίαιτα. Παρόλο που ο καρκίνος του μαστού θεωρείται γυναικεία υπόθεση σπανιότερα αφορά και τους άνδρες σε ποσοστό 1% των νέων περιστατικών.
2. Αν έχω στην οικογένεια μου άτομο με καρκίνο μαστού, πρέπει να υποβληθώ σε τεστ κληρονομικότητας;
Οι εξελίξεις στη γενετική οδήγησαν στον εντοπισμό κληρονομούμενων μεταλλάξεων στο ανθρώπινο DNA που αυξάνουν το κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου. Έτσι έχουν εντοπιστεί μεταλλάξεις σε γονίδια που αυξάνουν τη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού μέχρι και 80%, με πιο γνωστά το BRCA 1 και 2. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο κληρονομικός καρκίνος αφορά μόνο το 5-8% όλων των περιστατικών καρκίνου μαστού. Επίσης θα πρέπει να διαχωρίσουμε το κληρονομικό καρκίνο από το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου μαστού. Είναι αντιληπτό ότι οι πλειονότητα των γυναικών που θα διαγνωστούν με καρκίνο μαστού δεν έχουν κληρονομικό καρκίνο και άρα το οικογενειακό τους περιβάλλον τους δεν πρέπει να ανησυχεί για κληρονομικό καρκίνο. Ο έλεγχος για κληρονομικότητα της ίδιας της ασθενούς ή και του οικογενειακού περιβάλλοντος του θα πρέπει να διενεργείται όταν υπάρχει πολύ βεβαρυμμένο οικογενειακό ιστορικό όπως πρώτου βαθμού συγγενείς με καρκίνο μαστού ή καρκίνο μαστού και ωοθηκών ή καρκίνος μαστού σε άνδρες της οικογένειας ή καρκίνο μαστού σε πολύ μικρές ηλικίες ή ακόμα ειδικού τύπου καρκίνους του μαστού κλπ. Άτομα που ανησυχούν για το οικογενειακό τους ιστορικό και τη πιθανότητα ύπαρξης κληρονομικού καρκίνου μπορούν να παραπεμφθούν σε γενετικό σύμβουλο που θα εξετάσει με λεπτομέρεια το οικογενειακό ιστορικό και θα αποφασίσει κατά πόσο η ασθενής θα διερευνηθεί με γενετικό έλεγχο και ποια γονίδια θα μελετηθούν.
3. Πως μια γυναίκα μπορεί να προστατευτεί από το καρκίνο του μαστού, ποιες εξετάσεις πρέπει να κάνει και από ποια ηλικία;
Ο θηλασμός για διάστημα πάνω από 6 μήνες, η υγιεινή διατροφή και η άσκηση αποδεδειγμένα μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου.
Οι προσυμπτωματικές εξετάσεις που έχουν καθιερωθεί για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού πέραν από την αυτοεξέταση και την κλινική εξέταση, είναι η μαστογραφία συνεπικουρούμενη τις περισσότερες φορές από το υπερηχογράφημα.
Οι εξετάσεις αυτές ξεκινούν συνήθως από την ηλικία των 40 και επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο. Κάποιες φορές ενδείκνυται να ξεκινούν ακόμα πιο νωρίς αν υπάρχουν ατομικοί παράγοντες κινδύνου ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου μαστού ή ακόμα κληρονομικός καρκίνος. Η τεχνολογική εξέλιξη έχει καταστήσει τις σύγχρονες απεικονιστικές μεθόδους τόσο ευαίσθητες που μας επιτρέπουν την αναγνώριση του καρκίνου πολύ πιο έγκαιρα από ότι στο παρελθόν. Εξακολουθούν όμως να υπάρχουν μορφές καρκίνου που δύσκολα αναγνωρίζονται στα συμβατικά μέσα δηλαδή τη μαστογραφία και το υπερηχογράφημα αλλά μπορεί να τεθεί η υποψία με τη κλινική εξέταση ή να απαιτούνται εξειδικευμένες εξετάσεις όπως το MRI μαστών.
4. Ποια είναι η πρόγνωση του καρκίνου του μαστού;
Παρόλο που η συχνότητα της νόσου παρουσιάζει αύξηση, ο αριθμός των θανάτων από καρκίνο μαστού μειώνεται. Αυτό οφείλεται στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου σε αρχικά στάδια που επιτυγχάνεται μέσω των προσυμπτωματικών εξετάσεων και κυρίως της μαστογραφίας αλλά και στην εφαρμογή αποτελεσματικότερων θεραπειών. Η καλύτερη κατανόηση της βιολογικής συμπεριφοράς των διάφορων τύπων καρκίνου του μαστού και η ανακάλυψη νέων αποτελεσματικών φαρμάκων μας επέτρεψε να εξατομικεύουμε τις θεραπείες και να πετυχαίνουμε υψηλότερα ποσοστά ίασης. Ακόμα και οι ασθενείς που παρουσιάζουν μεταστάσεις από τον καρκίνο του μαστού, με τις σύγχρονες θεραπείες, μπορούν να ζουν για πολλά χρόνια με καλή ποιότητας ζωής, όπως οι ασθενείς με άλλα χρόνια νοσήματα
5. Ποιοι είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες για την επιτυχή αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού;
Πολύ σημαντικός παράγοντας είναι η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου σε αρχικό στάδιο όταν δηλαδή όταν ο καρκίνος είναι ακόμα εντοπισμένος στο μαστό πριν ακόμα επεκταθεί στους λεμφαδένες ή άλλα απομακρυσμένα όργανα. Για την καλή έκβαση της ασθενούς εξίσου σημαντικό είναι η σωστή αντιμετώπιση. Είναι πλέον επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι οι γυναίκες με καρκίνο μαστού που αντιμετωπίζονται σε οργανωμένα κέντρα μαστού έχουν μέχρι και 30% μεγαλύτερη πιθανότητα να θεραπευτούν πλήρως σε σχέση με γυναίκες που αντιμετωπίζονται σε λιγότερο οργανωμένες συνθήκες. Το εξειδικευμένο ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό, η εφαρμογή πρωτοκόλλων και διεθνών προτύπων και η πολυδιάστατη αντιμετώπιση από επαγγελματίες υγείας πολλών ειδικοτήτων που συναποφασίζουν μέσω των ιατρικών συμβουλίων την εξατομικευμένη θεραπεία για κάθε ασθενή αποτελούν κλειδί στη σωστή διαχείριση και καλύτερη έκβαση των ασθενών. Θα λέγαμε «ναι» στην έγκαιρη διάγνωση αλλά «ναι» και στη σωστή αντιμετώπιση.
Δρ Εύρος Κιτηρής
Γενικός Χειρουργός και Χειρουργός Μαστού
Κλινικός Διευθυντής Κέντρου Μαστού Κύπρου
Διεύθυνση: Μακράσυκα 3, Karyatides Busines Center 3ος όροφος, Στρόβολος Λευκωσία, 2034
Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 00357 22 054545
